Pertsonen Internet, Internet of People (IoP) deritzona, paradigma berri bat da, gizabanako sozialen mapatzea eta eguneroko gailuekin eta Interneteko objektu adimendunekin dituzten elkarreraginak adierazten dituena. Datuak biltzea, modelatzea, analisia eta nonahiko adimena ditu ardatz. Gure hipotesia da Ingurune Jasangarri Adimendunak posible izateko, beharrezkoa dela gailuen eta pertsona handiagotuen arteko lankidetza hobea eta adimentsuagoa izatea. Horretarako, makinaren adimena eta giza adimena elkartu behar dira; izan ere, sortzen ari diren teknologia giltzarriak, hau da, Gauzen Internet (IoT) eta Adimen Artifiziala (IA), ikuspuntu humanozentrikotik aplikatzen dira, hau da, IoP paradigmari jarraituz.
Guretzat, lankidetza hobea eta adimentsuagoa honako hauen sinonimoak dira: a) informazio eta zerbitzu pertsonalizatuak eta noranzko biko elkarrekintza pertsonalizatua, b) testuingurura egokitzea eta c) sortzen ari diren teknologiak positiboki hartzea, azken erabiltzailea erabakiaren ebaluazioan sartuz (i.e. Gizakia begiztan – Human-in-the-loop deritzona). Beraz, paradigma horrek adimen hibridoaren ikuspegia aplikatu nahi du, herritarrak iraunkortasunaren, klima-aldaketaren eta, beraz, CO2-ren emisioak murrizten laguntzeko, herritarren zientzian oinarritutako portaera-aldaketen esku-hartzeen bidez. Prozesu horretan, osagai nagusiak datuak biltzea, edukiak osatzea, konputazio-ereduak eratzea eta hipotesiak baliozkotzea dira.
IoP diziplina honen leloa da jendea ez dela hartu behar optimizazio-helburuetarako, hots, automatizazioa, baina haien portaera funtsezko palanka bihurtu behar da teknologiak diseinatzeko, eta eremu digitalean parte hartzen duten benetako “herritar adimendun” bihurtu, tester, datu-hornitzaile edo kontsumitzaile izan ordez. Paradigma horrek lagundu egin beharko lieke pertsonei eguneroko ekintza jasangarriak edo osasunarekin lotutakoak lortzen, pertsuasioan oinarritutako seinaleen eta elkarreraginen bidez.
Gizakien eta haien gailu mugikor pertsonalen eta inguruko beste objektu konputazional batzuen arteko elkarrekintzek giza erabiltzailea inoiz baino zentralago bihurtzen den Internet bultzatzen dute (Web 2.0n, informazio-kontsumitzaileetatik prosumidoreetara eboluzionatu zuten, eta, orain, parte hartzen duten herritar adimentsuak imajinatzen ditugu, Internet lehen baino sendoagoa, fidagarria eta oroigarriagoa izan dadin). Beraz, IoP paradigma, Conti et al.-ek sortua[1], pertsonen gailu pertsonalak eta inguruko ingurumen-objektuak erraz bihurtzen dira zibernetika-munduko ahalorde, mundu fisikoa sentitzeko eta aldatzeko funtsezko tresna gisa jokatzeaz gain. Zibermunduko elkarrekintzak mundu fisikoko ekintzak dira (adibidez, erabiltzaileek Interneteko aplikazioen bidez jasotako informazioan oinarritutako portaera aldatzen dutelako, edo azpiegitura fisikoak eragingailuen bidez konfiguratzen direlako).
Adimen Hibridoaren ikuspegi hori bat dator Interneteko aurrerabidearekin; batzuek Web 3.0 deitzen diote, eta erabiltzaileen gailu pertsonalak sareko nodo nagusiak eurak direnean sortzen diren erronka berriei aurre egitea du helburu, hau da, erabiltzailearen pribatutasuna babestea eta datuen eta identitatearen subiranotasuna hobetzea, esate baterako, Solidoa, Web3 edo IPFS teknologien bitartez. Funtsean, ikuspegi berri horrekin, giza zentrikotasuna are nabarmenagoa da sare-pilaren geruza guztietan.
Ideia hori bat dator haririk gabeko komunikazioak eta sentsore-sareak eguneroko bizitzako jarduerekin konbinatzen dituen pertsonetan oinarritutako detekzio-paradigmarekin, mundu fisikoa sentitzeko, konektatutako erabiltzaileen milaka milioi gailu/telefono mugikorrak ustiatuz, sentsore-sare gehigarririk ezarri gabe. Izan ere, kasu gehienetan, Herritar Zientziaren fundazioa da, parte hartzeko pertzepzioa eta gizakiek duten konputazio oportunista konbinatzen dituena.
Hala ere, herritarren zientziak oro har mugatu egiten ditu zientzialariek diseinatutako proiektuak, non herritarrek datu-bilketan soilik parte hartzen baitute. Gure iritzia da herritarren zientzia, herritarrek prozesu zientifikoaren etapa guztietan parte hartzen duten proiektuak (elkarrekin sortutako proiektuak) garrantzitsuagoak eta atsegingarriagoak direla haientzat datu-biltzailetzat hartzen direnak baino.
Giza informatika oportunistari dagokionez, Fog/Edge konputazioak lehen aipatutako erronkak berak sustatzen ditu, eta sarearen ertzera adimena bultzatzen ari da, sarbide-sarearen eta Interneten arteko mugan pasabideak ustiatuz, erabiltzaileei zerbitzu aktiboagoak, pertsonalizatuagoak eta babes pribatukoak eskaintzeko.
Garciarentzat[2] eta besteentzat horrek esan nahi du, halaber, gizakiak kontrol-begiztan sartu behar direla, erabaki-prozesuaren parte bihurtuz eta sortzen duten informazioaren kudeaketa gehiago kontrolatuz. Ertz-konputazioak arreta merezi du gizakia ardatz duen ahalegin horretan; izan ere, prozesatze-potentzia datu-iturritik hurbilago mugitzen du, alegia, pribatazioa-by-design deritzona bultzatzea. Horrek tokian tokiko kontrola ematen die erabiltzaileei, eta hori bitarteko egokia da sortzen ari diren teknologien aldeko joera murrizteko.
- irudiak IoP-aren paradigma berriaren ulermena osatzen duten arlo zientifiko giltzarriak laburbiltzen ditu, paradigma honen garapenean gauzatzeko eta balioztatzeko, Herritarren Zientziaren agertoki baten bidez.
- irudia. Jendearen Interneten (IoP) erlazionatutako eremu zientifikoak.
[1] https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1574119217303723?via%3Dihub
[2] Garcia Lopez, P., Montresor, A., Epema, D., Datta, A., Higashino, T., Iamnitchi, A., … & Riviere, E. (2015). Edge-centric computing: Vision and challenges.
Argazkia: Brett Jordan, Unsplash
